Τι είναι η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΨΔ);
Η ΙΨΔ είναι μια αγχώδης διαταραχή, όπου ένα άτομο βασανίζεται
από:
Ιδεοληψίες: Ενοχλητικές, επίμονες σκέψεις ή εικόνες (π.χ. μήπως
μολύνθηκα;", "αν κάνω κακό;").
Καταναγκασμούς: Επαναλαμβανόμενες πράξεις ή τελετουργίες
(π.χ. πλύσιμο χεριών, έλεγχος κλειδώματος) για να μειώσει το
άγχος που του προκαλούν οι ιδεοληψίες.
Οι άνθρωποι με ΙΨΔ αναγνωρίζουν ότι οι σκέψεις ή πράξεις τους
δεν είναι λογικές, αλλά δεν μπορούν εύκολα να τις σταματήσουν.
Πόσο συχνή είναι;
Περίπου 2% του πληθυσμού παγκοσμίως θα εμφανίσει ΙΨΔ κάποια
στιγμή στη ζωή του.
Συνήθως ξεκινά στην εφηβεία ή στην πρώιμη ενήλικη ζωή.
Εμφανίζεται εξίσου σε άνδρες και γυναίκες.
Πώς προκαλείται;
Δεν υπάρχει μία μόνο αιτία, αλλά συνήθως εμπλέκονται:
Βιολογικοί παράγοντες: Γενετική προδιάθεση και διαταραχές σε
νευροδιαβιβαστές (ιδίως σεροτονίνη).
Ψυχολογικοί παράγοντες: Άτομα με υψηλό αίσθημα ευθύνης,
τελειομανία ή ανάγκη ελέγχου είναι πιο επιρρεπή.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Στρεσογόνα γεγονότα ή τραύματα
μπορούν να πυροδοτήσουν τη διαταραχή.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση βασίζεται:
Στη συνεχιζόμενη παρουσία ιδεοληψιών και καταναγκασμών για
τουλάχιστον 1 ώρα καθημερινά.
Στη δυσκολία να ελεγχθούν αυτές οι σκέψεις/συμπεριφορές.
Στην αρνητική επίδραση στην καθημερινή ζωή (σχέσεις, εργασία,
σχολείο).
Πώς αντιμετωπίζεται;
Η ΙΨΔ είναι αποτελεσματικά αντιμετωπίσιμη, με τις εξής βασικές
μεθόδους:
1. Ψυχοθεραπεία
Το άτομο εκτίθεται σταδιακά σε αυτό που φοβάται χωρίς να κάνει
τον καταναγκασμό.
Βοηθά στον έλεγχο του άγχους και στη μείωση των συμπτωμάτων.
2. Φαρμακευτική αγωγή
Κυρίως SSRIs (αντικαταθλιπτικά όπως φλουοξετίνη, σερτραλίνη).
Συνήθως χρειάζονται υψηλότερες δόσεις και μεγαλύτερη διάρκεια
απ’ ό,τι στην κατάθλιψη.
3. Συνδυασμός για πιο σοβαρές περιπτώσεις.
Ποια είναι η πρόγνωση;
Με τη σωστή θεραπεία, το 60–80% των ατόμων εμφανίζει
σημαντική βελτίωση.
Χωρίς θεραπεία, τα συμπτώματα μπορεί να γίνουν χρόνια και
εξουθενωτικά.
Η υποτροπή είναι πιθανή, γι αυτό και η συνεχής παρακολούθηση
είναι σημαντική.
Τι μπορεί να βοηθήσει;
Η εκπαίδευση της οικογένειας ώστε να αποφεύγει την ενίσχυση των
καταναγκασμών.
Η σταδιακή αντιμετώπιση των φοβιών, όχι η αποφυγή.
Η συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης.
Τι λένε οι ψυχοθεραπευτές
Σημαντικοί ψυχοθεραπευτές και ερευνητές που ασχολήθηκαν (ή
ασχολούνται) με την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΨΔ) έχουν
εκφράσει σημαντικές απόψεις για τη φύση της, την αιτία, αλλά και
την πιο αποτελεσματική θεραπεία.
1. Judith Rapoport – Ψυχίατρος & συγγραφέας του “The Boy Who
Couldnt Stop Washing”
“Η ΙΨΔ μοιάζει με ένα ‘κολλημένο φρένο’ στον εγκέφαλο. Ο πάσχων
ξέρει ότι οι σκέψεις του δεν είναι λογικές, αλλά δεν μπορεί να τις
σταματήσει.”
Η Rapoport πρότεινε ότι η ΙΨΔ είναι βιολογικά καθορισμένη και
συχνά χρειάζεται φαρμακευτική υποστήριξη σε συνδυασμό με
συμπεριφορική θεραπεία.
2. Edna Foa – Από τις κορυφαίες ειδικούς στην CBT & δημιουργός
του πρωτοκόλλου ERP
“Η αποφυγή συντηρεί την ΙΨΔ. Για να την αντιμετωπίσουμε,
χρειάζεται να εκτεθούμε σε αυτό που φοβόμαστε και να αντέξουμε
το άγχος χωρίς καταναγκασμούς.”
Ο στόχος δεν είναι να μην νιώθουμε άγχος, αλλά να μάθουμε να
μην το φοβόμαστε.
3. Steven Phillipson – Κλινικός ψυχολόγος, ειδικός στην «καθαρή
μορφή» OCD (Pure O)
“Το OCD είναι ο φόβος του ίδιου σου του μυαλού. Όσο προσπαθείς
να πείσεις τον εαυτό σου ότι δεν είσαι 'κακός' ή 'επικίνδυνος', τόσο
το OCD δυναμώνει.”
Το OCD τρέφεται από την ανάγκη βεβαιότητας. Αντί να
προσπαθούμε να αποδείξουμε ότι οι σκέψεις είναι “λάθος”,
μαθαίνουμε να συμβιώνουμε με την αμφιβολία.
4. John Abramowitz – Καθηγητής Ψυχολογίας και κορυφαίος
ερευνητής της ΙΨΔ
“Η αποτελεσματική θεραπεία του OCD βασίζεται στην ιδέα ότι οι
σκέψεις από μόνες τους δεν είναι επικίνδυνες – η ερμηνεία που
τους δίνουμε τις κάνει ενοχλητικές.”
Οι σκέψεις δεν προκαλούν πρόβλημα από μόνες τους. Όταν το
άτομο πιστεύει ότι αυτές οι σκέψεις σημαίνουν κάτι τρομερό, τότε
αρχίζει ο φαύλος κύκλος. Η θεραπεία βοηθά στο να αλλάξει η σχέση
του ατόμου με τη σκέψη.
5. Aaron Beck (πατέρας της Γνωσιακής Θεραπείας – CBT)
“Οι άνθρωποι δεν διαταράσσονται από τα γεγονότα, αλλά από το
πώς τα ερμηνεύουν.”
Στη θεραπεία, αλλάζουμε τον τρόπο σκέψης και δοκιμάζουμε
εναλλακτικές πεποιθήσεις.
Κοινό νήμα στις απόψεις τους:
✔️ Συμφωνούν όλοι ότι:• Το OCD είναι μια παγίδα σκέψεων που
οδηγεί σε συμπεριφορές για προσωρινή ανακούφιση.• Η έκθεση και
η αποδοχή της αβεβαιότητας είναι βασικά κλειδιά.• Οι σκέψεις δεν
είναι επικίνδυνες, και δεν καθορίζουν ποιοι είμαστε.• Η θεραπεία
είναι δυνατή και αποτελεσματική, ειδικά αν ο ασθενής συνεργάζεται
ενεργά.